Yapay Zeka bir çoğumuzun hayatına, Matrix, A Space Odyssey:2001, Blade Runner gibi bir çok kült filmde uygulamalarına şahit olup nelere kadir olduğuna hayran kaldığımız bir kavram olarak girdi.
Günümüzde ise henüz filmlerdeki mertebeye ulaşamasa da çevremiz çoktan yapay zeka tarafından çevrildi. En basitinden Siri, Cortana ve Google Now verilebilecek örnekler. Halihazırda devam eden çalışmalar, yapay zekalı sistemler ise hep bu yarışta bayrağı biraz daha ileri taşımak için süregeliyor. Apple, Google, Microsoft, Facebook, IBM, Amazon, Viv, Tesla gibi teknoloji devleri de, bütçelerinin önemli kısmını bu alana ayırarak inanılmaz bir rekabet içinde yer alıyor.
Benim 2004 yılı itibari ile İTÜ Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği yüksek lisansım sırasında ilgilenmeye başladığım Yapay Zeka konusu o günden bugüne aklımıza dahi gelmeyen alanlara dahil olmaya başladı. Şu ara yine çok popüler ve gün geçmiyor ki yeni bir meslek alanına daha el atmasın. Bu durumda tabi ki direk olarak hem sektörler hem de işletmelerin fonksiyonları ile ilişkili olarak istihdam konusunu etkiliyor.
Yapay Zeka hepimizin bildiği gibi bir mantıksal analiz robotu. Bilgisayarın ve ya bilgisayar kontrollü bir robotun zeki canlılara benzer düşünme modelleri ile faaliyetler sergilemesi şeklinde tanımlanıyor. Fakat teknolojinin sınır tanımazlığının moda olduğu günümüzde tanımlamalarda bu akıma kapılıp bir süre sonra revizyona giriyor. Bu yüzden yapay zekanın uzun vadede modellemeye ihtiyaç kalmadan insan zekasından bağımsız bir şekilde kendi yolunu çizmesi mümkün olabilecek görünmekte. Matematikçi ve bilim kurgu yazarı olan Vernor Vinge tarafından öne sürülen ‘Singularity’ yani teknolojik tekilllik olarak adlandırılan noktada ise yapay zeka insan zekasını geçerek insan hayatı ve medeniyetini değiştireceği şeklinde tanımlanıyor. Ünlü fütürist Ray Kurzweil için bu tarih 2049.
Yapay zekanın henüz filmlerdeki mertebeye erişememesinin altında insan kadar hızlı öğrenememesi olsada yakın zamanda Google’ın yapay zeka üzerine çalışan Londra menşeili firması DeepMind, sinir ağları tarafından desteklenen ve insan kadar hızlı öğrenebilen yapay zeka geliştirdiğini duyurdu. Bu yapay zeka kavramının sınırlarında da bir genişleme noktası.
Sektörel Yansımalar
Günümüze baktığımızda neredeyse yapay zeka kullanmayan sektör kalmadı diyebiliriz. Her sektörün bir çok alanında bir şekilde varlık gösteriyor. Yapılan araştırmalar kapsamında robotlar ve endüstri 4.0’ı oluşturan 9 teknoloji başlığı ile birlikte 5 milyon kişiyi işinden edeceği noktasında ise insanlığın yetkinliklerini ve disiplinlerarası farklılaşmayı proaktif şekilde ele almasını gerektiriyor.
Çin’de 1 sn de 300 kelimelik haber yazan muhabir Xiao Nan , ABD de hakimlere davalarda yardımcı olan robot avukat Ross, senaryosu yapay zeka tarafından yazılan ilk film Sunspring ile haber, film senaryosu ve hukuk alanındaki yansımalarını görüyoruz.
ABD’nin en önemli girişim hızlandırma programlarından olan Y combinator yapay zeka girişimlerine YC AI ile ayrı bir kulvar açtı. Küresel bazda bu alana yatırım yapan fonlama şirketlerine baktığımızda Venture Scanner 2016 araştırmasına göre Palo Alto’da bulunan ve geleceğe yönelik teknolojilerden 9 ana başlığa odaklanan Accel, desteklediği 29 girişim ile yapay zekaya en yüksek önceliği veriyor. Onu 20 girişim desteği ile New Enterprise Associates ve 18 girişim desteği ile Khosla Ventures izliyor.
Otomotiv sektöründe yapay zeka otonom araçlarda devreye giriyor. Farklı alanlarda gerçekleştirilen önemli işbirlikleri ile projeler devam ediyor. Nvidia-Audi, Nissan-NASA ve Hyundai-Cisco en öne çıkanları. Ocak ayında CES fuarında tanıtılan sürücüsünün duygu durumuna, yorgunluğuna göre kontrolü devralan Toyota Yui’de ilginç örnekler arasında.
Sağlık sektöründe nanobotlar ile ameliyatlar konuşulurken, IBM Watson yapay zeka çalışmaları daha üst seviyeye taşıyarak karmaşık ve ayrıştırılmamış yapay zeka kayıtlarını analiz ederek mantıklı örgüler kurabiliyor. Doktorların on göremeyeceği kadar veriyi işleyip değerlendirerek teşhisten tedaviye ilerleyebiliyor. Geçtiğimiz yıl Japonya’da ender görülen bir lösemiyi teşhis etmesi örneği yaşanmıştı.
Yapay zeka ve davranışsal ekonomi sistemleri üzerinden faaliyet gösteren sigorta şirketi Lemonade, gelen hasar ihbarını hiç evrak kullanılmadan neticelendirerek hasarı 3 saniyede ödemesi ile sigortacılık tarihinde bir rekor kırdı. Bu süre zarfında Lemonade Tazminat Botu A.I. Jim, ihbarı inceledi, poliçe ile karşılaştırdı, sahtekarlık önleyici algoritmayı kullandı, hasar ihbarını onayladı, bankaya ödeme talimatı verdi ve müşterisine hasar dosyasının kapandığını bildirdi .
Lojistik Sektöründe, sayısız girişim, otonom otomobil, otobüs, kamyon, gemi ve tren üretmeye çalışıyor. Bugün bir uçağa bindiğinizde, uçuşun çoğu evresi otomatik pilotun kontrolünde geçiyor ve sadece iniş ve kalkış anlarında kontrolü ele alıyorlar. Yakın gelecekte, alt yapıların da sağlanması ile tüm taşımacılık sisteminde sistematik değişimler yaşanacak. Dronelar da bir çok firma tarafından daha hızlı servis amacıyla kullanılmaya devam ediyor.
Tarımda kullanılacak yapay zekalı sistemler ile ilaçlamanın en uygun koşullarda yapılmasının yanısıra tasarruf edilmesi, don, yanlış ilaçlama, toprak ve hava analizi, sulama başlıklarında faydalar sağlanacak. Sistemlerin yapay zeka ile çalıştığı için kendine en uygun koşulları belirleyip ilaçlamayı yapması, çiğ düşmesi vb gibi farklı risklerini göz önüne alması bu durumda ağaca verilen ilacın toprağa inmesini engellemesi gibi faydaları mevcut.Akıllı tarım için agribot uygulamaları da gündemde.
Finansal Hizmetler tarafında ise Information Management’ta yayınlana Opimas araştırma şirketi tarafından 2025 yılı projeksiyonu ile Wall Street özelindeki çalışma bize ışık tutuyor. Yapay zeka ve Fintech projelerinin etkisi ile menkul kıymetler ve tahvil yönetimi gibi bölümlerde çalışan Wall Street çalışanlarında 58 bin kişilik bir azalma bekleniyor. Varlık yönetimi ise 90 binlik düşüşle en çok etkilenecek alan olarak belirlenmiş. Negatif yönde en az etkilenecek olanlar ise yatırım bankacılığı çalışanları. Burada 2 bin kişilik bir düşüş bekleniyor.
Pazarlamada da reklam kurgusu, sanal asistanlar, eğitim, müşteri hizmetleri kampanya tasarımı gibi konularda yapay zekalı çalışmalar gerçekleşmeye devam ediyor.
Öngörü ve Gelişime Devam
Bu sene 10-19 Mart tarihlerinde Austin’de 31.si düzenlenen South by Southwes (SXSW) ‘de sempatik robot Sophie kendisine yöneltilen ‘İnsanlığı yok edecek misin?’sorusuna ‘Olur, yok edeceğim.’ cevabı vermiş olsa da, tabiki de o boyutta değiliz. Beklentiler, öngörüler ve araştırma sonuçları. Hepsi bizim kendimizi yeni oluşumlara, iş modellerine ve sistemlere önceden hazırlamamız için. İşletmelerde stratejik plana yön veren farklı senaryolar geliştirmemizi sağlayan girdiler gibi bu mantığı kendi hayat akışımıza ve kariyerimize uyarlamamız için izlediğimiz gelişmeler. Tüm süreçlerin robotlara ve yapay zekaya tamamen teslimiyeti söz konusu olmamakla birlikte bizlerin daha tasarlayıcı ve modelleyici konumda olmamıza gerek var. Bu yüzdende iş süreçlerini empati üzerine kurmaya, farklı disiplinlerden kendi uzmanlık alanımızı beslemeye, hem duygusal hem de analitik zekamızı aynı platformda işbirliği içinde çalıştırmaya ihtiyacımız eskisinden daha çok var.
Günümüzde ise henüz filmlerdeki mertebeye ulaşamasa da çevremiz çoktan yapay zeka tarafından çevrildi. En basitinden Siri, Cortana ve Google Now verilebilecek örnekler. Halihazırda devam eden çalışmalar, yapay zekalı sistemler ise hep bu yarışta bayrağı biraz daha ileri taşımak için süregeliyor. Apple, Google, Microsoft, Facebook, IBM, Amazon, Viv, Tesla gibi teknoloji devleri de, bütçelerinin önemli kısmını bu alana ayırarak inanılmaz bir rekabet içinde yer alıyor.
Benim 2004 yılı itibari ile İTÜ Kontrol ve Otomasyon Mühendisliği yüksek lisansım sırasında ilgilenmeye başladığım Yapay Zeka konusu o günden bugüne aklımıza dahi gelmeyen alanlara dahil olmaya başladı. Şu ara yine çok popüler ve gün geçmiyor ki yeni bir meslek alanına daha el atmasın. Bu durumda tabi ki direk olarak hem sektörler hem de işletmelerin fonksiyonları ile ilişkili olarak istihdam konusunu etkiliyor.
Yapay Zeka hepimizin bildiği gibi bir mantıksal analiz robotu. Bilgisayarın ve ya bilgisayar kontrollü bir robotun zeki canlılara benzer düşünme modelleri ile faaliyetler sergilemesi şeklinde tanımlanıyor. Fakat teknolojinin sınır tanımazlığının moda olduğu günümüzde tanımlamalarda bu akıma kapılıp bir süre sonra revizyona giriyor. Bu yüzden yapay zekanın uzun vadede modellemeye ihtiyaç kalmadan insan zekasından bağımsız bir şekilde kendi yolunu çizmesi mümkün olabilecek görünmekte. Matematikçi ve bilim kurgu yazarı olan Vernor Vinge tarafından öne sürülen ‘Singularity’ yani teknolojik tekilllik olarak adlandırılan noktada ise yapay zeka insan zekasını geçerek insan hayatı ve medeniyetini değiştireceği şeklinde tanımlanıyor. Ünlü fütürist Ray Kurzweil için bu tarih 2049.
Yapay zekanın henüz filmlerdeki mertebeye erişememesinin altında insan kadar hızlı öğrenememesi olsada yakın zamanda Google’ın yapay zeka üzerine çalışan Londra menşeili firması DeepMind, sinir ağları tarafından desteklenen ve insan kadar hızlı öğrenebilen yapay zeka geliştirdiğini duyurdu. Bu yapay zeka kavramının sınırlarında da bir genişleme noktası.
Sektörel Yansımalar
Günümüze baktığımızda neredeyse yapay zeka kullanmayan sektör kalmadı diyebiliriz. Her sektörün bir çok alanında bir şekilde varlık gösteriyor. Yapılan araştırmalar kapsamında robotlar ve endüstri 4.0’ı oluşturan 9 teknoloji başlığı ile birlikte 5 milyon kişiyi işinden edeceği noktasında ise insanlığın yetkinliklerini ve disiplinlerarası farklılaşmayı proaktif şekilde ele almasını gerektiriyor.
Çin’de 1 sn de 300 kelimelik haber yazan muhabir Xiao Nan , ABD de hakimlere davalarda yardımcı olan robot avukat Ross, senaryosu yapay zeka tarafından yazılan ilk film Sunspring ile haber, film senaryosu ve hukuk alanındaki yansımalarını görüyoruz.
ABD’nin en önemli girişim hızlandırma programlarından olan Y combinator yapay zeka girişimlerine YC AI ile ayrı bir kulvar açtı. Küresel bazda bu alana yatırım yapan fonlama şirketlerine baktığımızda Venture Scanner 2016 araştırmasına göre Palo Alto’da bulunan ve geleceğe yönelik teknolojilerden 9 ana başlığa odaklanan Accel, desteklediği 29 girişim ile yapay zekaya en yüksek önceliği veriyor. Onu 20 girişim desteği ile New Enterprise Associates ve 18 girişim desteği ile Khosla Ventures izliyor.
Otomotiv sektöründe yapay zeka otonom araçlarda devreye giriyor. Farklı alanlarda gerçekleştirilen önemli işbirlikleri ile projeler devam ediyor. Nvidia-Audi, Nissan-NASA ve Hyundai-Cisco en öne çıkanları. Ocak ayında CES fuarında tanıtılan sürücüsünün duygu durumuna, yorgunluğuna göre kontrolü devralan Toyota Yui’de ilginç örnekler arasında.
Sağlık sektöründe nanobotlar ile ameliyatlar konuşulurken, IBM Watson yapay zeka çalışmaları daha üst seviyeye taşıyarak karmaşık ve ayrıştırılmamış yapay zeka kayıtlarını analiz ederek mantıklı örgüler kurabiliyor. Doktorların on göremeyeceği kadar veriyi işleyip değerlendirerek teşhisten tedaviye ilerleyebiliyor. Geçtiğimiz yıl Japonya’da ender görülen bir lösemiyi teşhis etmesi örneği yaşanmıştı.
Yapay zeka ve davranışsal ekonomi sistemleri üzerinden faaliyet gösteren sigorta şirketi Lemonade, gelen hasar ihbarını hiç evrak kullanılmadan neticelendirerek hasarı 3 saniyede ödemesi ile sigortacılık tarihinde bir rekor kırdı. Bu süre zarfında Lemonade Tazminat Botu A.I. Jim, ihbarı inceledi, poliçe ile karşılaştırdı, sahtekarlık önleyici algoritmayı kullandı, hasar ihbarını onayladı, bankaya ödeme talimatı verdi ve müşterisine hasar dosyasının kapandığını bildirdi .
Lojistik Sektöründe, sayısız girişim, otonom otomobil, otobüs, kamyon, gemi ve tren üretmeye çalışıyor. Bugün bir uçağa bindiğinizde, uçuşun çoğu evresi otomatik pilotun kontrolünde geçiyor ve sadece iniş ve kalkış anlarında kontrolü ele alıyorlar. Yakın gelecekte, alt yapıların da sağlanması ile tüm taşımacılık sisteminde sistematik değişimler yaşanacak. Dronelar da bir çok firma tarafından daha hızlı servis amacıyla kullanılmaya devam ediyor.
Tarımda kullanılacak yapay zekalı sistemler ile ilaçlamanın en uygun koşullarda yapılmasının yanısıra tasarruf edilmesi, don, yanlış ilaçlama, toprak ve hava analizi, sulama başlıklarında faydalar sağlanacak. Sistemlerin yapay zeka ile çalıştığı için kendine en uygun koşulları belirleyip ilaçlamayı yapması, çiğ düşmesi vb gibi farklı risklerini göz önüne alması bu durumda ağaca verilen ilacın toprağa inmesini engellemesi gibi faydaları mevcut.Akıllı tarım için agribot uygulamaları da gündemde.
Finansal Hizmetler tarafında ise Information Management’ta yayınlana Opimas araştırma şirketi tarafından 2025 yılı projeksiyonu ile Wall Street özelindeki çalışma bize ışık tutuyor. Yapay zeka ve Fintech projelerinin etkisi ile menkul kıymetler ve tahvil yönetimi gibi bölümlerde çalışan Wall Street çalışanlarında 58 bin kişilik bir azalma bekleniyor. Varlık yönetimi ise 90 binlik düşüşle en çok etkilenecek alan olarak belirlenmiş. Negatif yönde en az etkilenecek olanlar ise yatırım bankacılığı çalışanları. Burada 2 bin kişilik bir düşüş bekleniyor.
Pazarlamada da reklam kurgusu, sanal asistanlar, eğitim, müşteri hizmetleri kampanya tasarımı gibi konularda yapay zekalı çalışmalar gerçekleşmeye devam ediyor.
Öngörü ve Gelişime Devam
Bu sene 10-19 Mart tarihlerinde Austin’de 31.si düzenlenen South by Southwes (SXSW) ‘de sempatik robot Sophie kendisine yöneltilen ‘İnsanlığı yok edecek misin?’sorusuna ‘Olur, yok edeceğim.’ cevabı vermiş olsa da, tabiki de o boyutta değiliz. Beklentiler, öngörüler ve araştırma sonuçları. Hepsi bizim kendimizi yeni oluşumlara, iş modellerine ve sistemlere önceden hazırlamamız için. İşletmelerde stratejik plana yön veren farklı senaryolar geliştirmemizi sağlayan girdiler gibi bu mantığı kendi hayat akışımıza ve kariyerimize uyarlamamız için izlediğimiz gelişmeler. Tüm süreçlerin robotlara ve yapay zekaya tamamen teslimiyeti söz konusu olmamakla birlikte bizlerin daha tasarlayıcı ve modelleyici konumda olmamıza gerek var. Bu yüzdende iş süreçlerini empati üzerine kurmaya, farklı disiplinlerden kendi uzmanlık alanımızı beslemeye, hem duygusal hem de analitik zekamızı aynı platformda işbirliği içinde çalıştırmaya ihtiyacımız eskisinden daha çok var.
